Bài bào chữa hay còn gọi là bản luận cứ được luật sư sử dụng để biện hộ cho hành vi của bị cáo là thân chủ của luật sư trước Tòa nhằm bảo vệ tốt nhất quyền lợi của thân chủ. Bài viết dưới đây sẽ trình bày nội dung cơ bản trong bài bào chữa cho thân chủ tại phiên tòa vụ án hình sự qua đó nhấn mạnh tầm quan trọng của bài bào chữa đối với việc bảo vệ thân chủ của luật sư.
Cơ cấu bài bào chữa
Một bài bào chữa cho thân chủ tùy theo định hướng bào chữa mà có cách trình bày khác nhau. Nhưng thường thì bố cục gồm ba phần là: Phần tóm tắt nội dung vụ án, phần nội dung truy tố, phần nội dung bào chữa và kiến nghị, cụ thể như sau:
Tóm tắt nội dung vụ án
Để bắt đầu với các lập luận bảo vệ thân chủ của mình, trước tiên hết là cần phải tóm tắt được toàn bộ nội dung vụ án. Việc tóm tắt nội dung phần cực kỳ quan trọng do ta có thể hệ thống lại toàn bộ sự việc một cách đầy đủ, toàn diện. Phần tóm tắt cũng là nơi cung cấp thông tin làm cơ sở cho các phần lập luận bảo vệ thân chủ phía sau, do đó, phần tóm tắt nội dung càng chi tiết thì càng bảo vệ tốt nhất quyền lợi cho thân chủ.
Các thông tin được cung cấp tại phần tóm tắt phải là nội dung có thật, chứa đựng các thông tin có lợi cho thân chủ. Những thông tin này phải dựa trên các chứng cứ thu thập được, cũng như từ các kết luận điều tra, kết luận giám định từ các cơ quan có thẩm quyền.
Nội dung truy tố bị can
Kế tiếp phần tóm tắt nội dung vụ án là phần nội dung truy tố của Viện kiểm sát. Viện kiểm sát là bên có vị thế của người buộc tội, căn cứ vào các kết quả của cơ quan điều tra để đưa ra bản cáo trạng truy tố đối với hành vi của thân chủ, Tòa án căn cứ vào bản cáo trạng của Viện kiểm sát để xem xét tội danh cũng như xác định mức độ hình phạt cho thân chủ. Do đó, đưa nội dung truy tố của Viện kiểm sát vào bản cáo trạng là cần thiết để luật sư có thể xác định rõ ràng tội danh mà Viện kiểm sát đang truy tố, làm cơ sở đánh giá, lập luận và định hướng bào chữa cho hành vi của thân chủ.
Nội dung bào chữa
Nội dung bào chữa là phần quan trọng thể hiện quan điểm của luật sư đối với hành vi của thân chủ, là phần trình bày các lập luận, chứng cứ, kết nối các tình tiết có lợi lại để làm rõ các tình tiết vụ án, qua đó bảo vệ tốt nhất quyền lợi cho thân chủ. Theo đó, phần nội dung bào chữa thường bao gồm việc phân tích hành vi của bị cáo có được xem là tội phạm hay không dựa trên các chứng cứ, tình tiết của vụ án; phân tích cấu thành tội danh trong kết luật điều tra và bản cáo trạng của Viện kiểm sát. Việc phân tích cấu thành tội danh chỉ ra được hoàn cảnh phạm tội, tình trạng tâm lý của thân chủ, yếu tố lỗi là một trong những căn cứ quan trọng cho các lập luận giảm nhẹ tội danh hoặc bác bỏ các cáo buộc là tội phạm của Viện kiểm sát.
Cuối cùng là phần trình bày định hướng bào chữa của luật sư. Phần nội dung này dựa trên những gì đã phân tích ở trên để đưa ra quan điểm, kết luận chống lại các đề nghị truy tố của Viện kiểm sát, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của thân chủ theo quy định của pháp luật. Theo đó, bài bào chữa của luật sư thường lập luận bảo vệ quyền cho thân chủ theo 4 trường hợp sau đây:
- Không đồng ý với tội danh mà Viện kiểm sát truy tố theo bản cáo trạng
Khi có căn cứ cho rằng tội danh mà Viện kiểm sát truy tố không phù hợp với tính chất hành vi của thân chủ, luật sư sẽ căn cứ vào chứng cứ, kết quả giám định để lập luận theo hướng không đồng ý với tội danh mà Viện kiểm sát truy tố, đồng thời bào chữa theo hướng tội danh khác nhẹ hơn, hoặc vô tội nếu thuộc các trường hợp miễn trách nhiệm hình sự.
Một ví dụ cụ thể, Viện kiểm sát truy tố thân chủ với tội danh cố ý gây thương tích bằng chổi với tỷ lệ thương tật là 12%. Tuy nhiên, trong quá trình thu thập chứng cứ, có căn cứ cho rằng, hành vi gây thương tích của thân chủ xuất phát từ việc bên bị hại có hành vi tấn công trước bằng gậy gỗ dài 1m do trước đó có xích mích với nhau. Vì để tự vệ khỏi hành vi tấn công của bị hại, mà thân chủ buộc phải tấn công lại. Xét về công cụ gây án thì chổi so với cây gậy gỗ có mức độ sát thương tương đương nhau, hành vi của thân chủ chỉ chống trả lại ở mức độ cần thiết, vị trí tấn công cũng nhằm vào cánh tay cầm gậy của bị hại để đánh rơi hung khí, ngăn cản hành vi tấn công lên thân chủ. Sau khi gậy rơi, thân chủ đã dừng hành vi chứ không có ý định tiếp tục tấn công.
Từ các hành vi trên của thân chủ, có căn cứ cho rằng thân chủ thuộc trường hợp phòng vệ chính đáng theo quy định tại khoản 1 Điều 22 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017, do đó, bài bào chữa của luật sư sẽ cung cấp các chứng cứ lập luận bác bỏ các lập luận của Viện kiểm sát đối với việc truy tố đối với tội danh cố ý gây thương tích.
- Đồng ý với tội danh Viện kiểm sát truy tố nhưng không đồng ý về định khung hình phạt
Trong trường hợp đồng ý với tội danh mà Viện kiểm sát truy tố, nhưng có căn cứ cho rằng định Viện kiểm sát luận tội cho thân chủ ở khung hình phạt tăng nặng là không phù hợp với các tình tiết của vụ án. Theo đó, luật sư sẽ lập luận dựa trên các chứng cứ, và kết quả giám định, tình tiết của vụ án để bào chữa cho thân chủ ở khung hình phạt nhẹ hơn.
- Đồng ý với tội danh và khung hình phạt Viện kiểm sát truy tố, nhưng không đồng ý với lượng hình phạt mà thân chủ phải gánh chịu
Tương tự như vậy, ở tình huống luật sư đồng ý với tội danh và khung hình phạt mà Viện kiểm sát truy tố ở bản cáo trạng, nhưng không đồng ý với lượng hình phạt mà Viện kiểm sát đưa ra, khi mà hành vi của thân chủ không thuộc các trường hợp có các tình tiết tăng nặng, thì luật sư cần lập luận về các tình tiết của vụ án có lợi cho thân chủ, chứng minh hành vi của thân chủ chưa quá nguy hiểm cho xã hội, từ đó đề xuất lượng hình phạt nằm ở mức nhỏ nhất trong khung hình phạt.
- Xin giảm nhẹ hình phạt
Cuối cùng, khi Viện kiểm sát truy tố đối với tội danh, khung hình phạt, và lượng hình phạt phù hợp với các hành vi của thân chủ, luật sư sẽ lập luận giảm nhẹ hình phạt cho thân chủ bằng việc áp dụng những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho thân chủ được quy định tại Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017. Theo đó, đảm bảo tối đa quyền lợi cho thân chủ.
Nội dung bào chữa chuẩn bị trong bản luận cứ có thể thay đổi tùy thuộc vào diễn biến phiên tòa, vì vậy, việc chuẩn bị ra các giả thuyết dự liệu tình huống, dự đoán các lập luận buộc tội để có các phương án bào chữa phù hợp là thật sự cần thiết.
Kiến nghị
Đây là phần cuối cùng của bài bào chữa, theo đó, tại đây luật sư sẽ tóm tắt lại những nội dung đã trình bày, đưa ra những đề xuất cụ thể về cách giải quyết vụ án theo hướng có lợi cho thân chủ như định hướng bào chữa đã trình bày; từ đó để Hội đồng xét xử xem xét, đưa ra phán quyết về vụ án một cách khách quan, công bằng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ.
Hướng bào chữa
Khi thực hiện bào chữa cho thân chủ, luật sư căn cứ vào hồ sơ đã nghiên cứu, cùng với các chứng cứ có lợi thu thập được, quan điểm truy tố của Viện kiểm sát, bài bào chữa của luật sư cho thân chủ thường đi theo một trong các phương án sau:
Đề nghị Tòa án tuyên không phạm tội
Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm đến khách thể mà nhà nước bảo vệ.
Theo đó, trong trường hợp các chứng cứ có trong hồ sơ thể hiện thân chủ không có, hoặc hành vi bị truy tố không cấu thành tội phạm; không có sự kiện phạm tội xảy ra; hoặc thân chủ thực hiện hành vi có dấu hiệu của tội phạm là người không có năng lực trách nhiệm hình sự, chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự, đối với hành vi đó theo quy định tại Điều 12 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ sung 2017; hoặc thuộc trường hợp phòng vệ chính đáng, phòng vệ cấp thiết; hoặc đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, hoặc một số trường hợp khác theo quy định pháp luật; thì bài bào chữa sẽ đi theo hướng đề nghị Tòa án tuyên thân chủ không phạm tội
Đề nghị trả hồ sơ để điều tra bổ sung
Trong trường hợp luật sư nhận thấy quá trình điều tra còn nhiều thiếu sót, chưa đủ các chứng cứ buộc tội; hoặc có căn cứ cho thấy có sự vi phạm nghiêm trọng trong thủ tục tố tụng, mà việc này ảnh hưởng đến quyền lợi của thân chủ; hoặc các trường hợp khác theo quy định tại khoản 1 Điều 245, khoản 1 Điều 280 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 và khoản 2 Điều 3 Thông tư liên tịch số 02/2017/TTLT-VKSNDTC-TANDTC-BCA-BQP ngày 22/12/2017; thì việc lập luận bào chữa theo hướng đề nghị trả hồ sơ để bổ sung sẽ bảo vệ được quyền lợi cho thân chủ hơn, khi mà việc điều tra bổ sung sẽ có thể tìm kiếm được các chứng cứ có lợi cho thân chủ. Từ đó, luật sư có thể đề nghị Tòa án tuyên thân chủ không phạm tội, hoặc ở các tội danh, khung hình phạt nhẹ hơn so với bản cáo trạng của Viện kiểm sát.
Đề nghị áp dụng tội danh hoặc khung hình phạt nhẹ hơn, đề nghị áp dụng các tình tiết giảm nhẹ
Trường hợp từ các chứng cứ cho thấy, tội danh, khung hình phạt theo bản cáo trạng của Viện kiểm sát quá nặng, không phù hợp khi có căn cứ cho thấy hành vi của thân chủ thuộc các tội danh khác nhẹ hơn, hoặc vẫn tội danh bị truy tố nhưng chuyển sang khung hình phạt nhẹ hơn; thì bài bào chữa của luật sư sẽ theo hướng đề nghị áp dụng tội danh hoặc khung hình phạt nhẹ hơn đối với thân chủ.
Bên cạnh đó, trong trường hợp luật sư thu thập được nhiều các tình tiết giảm nhẹ cho thân chủ, thì bài bào chữa sẽ tiến hành đề nghị áp dụng các tình tiết giảm nhẹ để đề nghị giảm nhẹ hình phạt cho thân chủ thấp hơn mức hình phạt mà Viện kiểm sát đề nghị trong phần luận tội.
Dịch vụ luật sư bào chữa
Sự cần thiết của luật sư bào chữa
Luật sư bào chữa sẽ bảo vệ quyền lợi cho thân chủ, theo đó ở từng giai đoạn, luật sư sẽ thực hiện các công việc bảo vệ cho thân chủ của mình, cụ thể:
- Giai đoạn tạm giam điều tra: Luật sư tiếp xúc trực tiếp với bị can/thân chủ hỏi cung, đối chất, đề xuất, kiến nghị tới cơ quan tiến hành tố tụng, yêu cầu họ thực hiện đúng quy định pháp luật để bảo cho thân chủ.
- Tham gia bảo vệ (bào chữa) cho thân chủ tại những phiên tòa sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm. Giúp phiên tòa có cái nhìn khách quan hơn về động cơ, hoàn cảnh của thân chủ.
Luật sư hình sự là người am hiểu pháp luật, vận dụng những kỹ năng của một người luật sư, linh hoạt, mềm dẻo trong quá trình làm việc với cơ quan điều tra, cơ quan tiến hành tố tụng, tranh tụng giúp bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho thân chủ của mình. Bên cạnh đó, Luật sư hình sự sẽ là người tư vấn đưa ra những giải pháp tốt nhất, đảm bảo đúng quy định pháp luật cho thân chủ của mình.
LUẬT SƯ QUANG SÁNG – NƠI GỬI TRỌN NIỀM TIN VÀO CÔNG LÝ!
Hotline: 0966.871.495 – 0396.496.727
Địa chỉ VP: Tầng 6, số 141 Hoàng Quốc Việt, Cầu Giấy, Hà Nội
